सारवासारवीचे दिवस

शेवटी काल महाराणी द्वितीय एलिझाबेथला भावपूर्ण निरोप दिला गेला. सम्राज्ञीच ती.. ती सहज गडबडीत थोडीच जाणार..? ती अत्यंत दिमाखात गेली. अमर रहे अमर रहे.. अमके तमके अमर रहे अशा घोषणाही कोण देत नव्हतं. तीस किमीपर्यंत लांबलचक रांगा लागल्या होत्या. कमीतकमी चौवीस तास रांगेत उभं राहावं लागत होतं. रांगेत जाण्यासाठी अजून एक रांग लागली होती. त्या सर्वांशी सम्राज्ञीचा नातू हात मिळवत होता. हलकंफुलकं बोलत होता. हास्याची लकेर उठत होती. त्याचा सेन्स ऑफ ह्युमर चांगला असावा.
राजघराण्याबद्दल तिथे अजूनही सर्वांना खूप आदर आहे. याचं मुख्य कारण म्हणजे ते राजकारणात जावून पद अडवत नाही हे असावं. ते आर्मीत, एअरफोर्समधे किंवा नेव्हीत दाखल होतात. आपला आब राखूनच ते वावरतात. त्यांच्यात अपक्ष राहता येत नाही. ही एक नवीनच माहिती मला कळली. म्हणजे स्वत:ची अस्मिता बिस्मिता वगैरे काही भानगडच नाही. एकतर आहे त्या पक्षात सामील व्हा… किंवा घरी फक्त तावातावाने चर्चा करत राहा. आपल्याकडे ती मात्र धमाल असते. कोणालाही उठून निवडणुकीला उभं राहता येतं. कोण कोण तर एखाद्या सभेत सहज उठून उभे राहात नाहीत, एवढ्या सहज निवडणुकीला उभे राहतात. खूपजण कोण अर्ज मागे घ्यायला सांगतं का याची वाट बघत असतात. कोण कोण मुळात जिंकण्यासाठी नव्हे तर कुणाची तरी मते खाण्यासाठी उभे राहतात. एकदा तर मतं खाण्यासाठी ज्याला उभं केलं होतं, त्याने खाताना एवढा ताव मारला की तोच निवडून आला. भारतात ही सगळी मजा आहे.
सगळ्यात मजा येते ती निवडणूक चिन्हं वाटतात तेव्हा. कुणाला फ्रीज मिळतो, कुणाला कपबशी, कुणाला सिंह, कुणाला शिट्टी. मला तर कोणीतरी हौशी माणूस खेळणी वाटतोय असंच वाटतं (तोच तो हौशी निवडणूक आयोग). पक्षाचं चिन्ह लोकांच्या गळी उतरवेपर्यंत उमेदवाराची दमछाक होते. मग चिन्हासाठी गाणी रचावी लागतात.
गोष्ट नाही.. अशीतशी. लक्षात ठेवा कपबशी..
इत्यादी इत्यादी.. आपण अमुक लोकांपर्यंत पोचलो हे लाखमोलाचं समाधान उरी बाळगून (आणि लाखो रुपये गमावून) उमेदवाराला हात चोळत शांत बसावं लागतं. बर्‍याच वेळा लोकं चिन्ह लक्षात फक्त ठेवतात आणि मत दुसर्‍यालाच देतात.
हुजूर पक्ष किंवा मजूर पक्ष या दोनच पक्षांत ब्रिटनमधे राजकारण ठासून भरलेलं असतं. आपल्याकडे कोणकोण एका जन्मात चार चार पक्ष बदलण्याची संधी घेतात… तडे तशी मिळत नाही. आपल्याकडे एकदा एका उमेदवाराने भरसभेत सवयीने जुन्याच पक्षाचा जयजयकार केला. मग नव्या मित्रांना त्याला भानावर आणावं लागलं. शेवटी पक्षासाठी एवढं तरी करावच लागतं.
ब्रिटिश लोकांना आपल्या परंपरांचा मात्र भयानक कडवा अभिमान आहे. निरोपासाठी सज्ज असलेलं अत्यंत रुबाबदार वेषातलं पूर्ण लष्कर बघून थक्कच थक्क व्हायला झालं. हजारो सैनिकांची शिस्तबद्ध परेड होती. पाच सहा तास सोहळा सुरु होता. एकापाठोपाठ एक सगळ्या सूत्रबध्द हालचाली होत होत्या. एवढी प्रॅक्टीस केली कधी? ही घटनाच बर्‍याच वर्षांनी घडली आहे. सगळंच अतर्क्य वाटत होतं. कुठेही कॅमेरे दिसले नाहीत. अकारण धावपळ नाही. मी आता वर्णन करु शकत नाही. केलं तर पूर्ण लेख या वर्णनानेच भरेल. आणि मग तुम्ही तो वाचालच याची अजाबात गॅरंटी नाही.
सम्राज्ञीचा जांभळा कोहिनूर असलेला मुकुट मात्र बर्‍याच वेळा दाखवला. हा हिरा आमचा आहे, असं मी प्रत्येक वेळी मोठ्याने म्हटलं. अगदी बिनधास्तपणे. घाबरायचं कशाला आणि कुणाला? मी काही लेचीपेची नाही.
तूच एक हिरा आहेस, नवरा गमतीत म्हणाला.
मला हे वाक्य खूप आवडलं. पण गंमतीत कशाला म्हणायला हवं?
बाय द वे, सेम तशाच जांभळ्या रंगाची सिल्कची साडी घ्यायची ठरवली आहे मी. बघू आता, त्या दृष्टीने संशोधन करायला सुरुवात करायला हवी. नंतर सावकाशीने.. (म्हणजे याच जन्मात) जांभळा खडा असलेलं पेंडंट घेईन.
सम्राज्ञी एलिझाबेथनंतर प्रिन्स चार्ल्स राजा झाला. राजा आणि राणी दोघेही वृद्ध आहेत. मी आपली राणीला निरखून बघत होते. ती मला शांत सौम्य वाटली. तिला काय सासूचा एक टक्काही जाच असा होत नसणार. कामाचा तर काय प्रश्नच नाही. काटकसरीचा संसार टुकीने करायचाही काही प्रश्न नाही. त्यांच्यात एकतरी फुटकळ भांडण (आपलं आयुष्यात सहज म्हणून चवीला) झालं असेल? राजवाडाच एवढा मोठा की लपाछपी खेळणं सहज शक्य असेल. नकळत खेळली असतील कधी? सम्राज्ञी एलिझाबेथने जर आत्मचरित्र लिहिलं असतं तर जवळपास शतकाचा आढावा त्यात आला असता. कोणीच कसं तिला सुचवलं नाही? बदलत्या जगाबद्दल तिची काय प्रतिक्रिया आहे ते पण लक्षामधे आलं असतं!
हा लेख लिहिता लिहितानाच कॉमेडियन राजू श्रीवास्तव गेल्याची बातमी कळली. खूप वाईट वाटलं. महिन्याहून अधिक काळ त्याने आजाराशी झुंज दिली.
लोकांना हसवण्याचा ताण घेतला होता का त्याने?
कदाचित लोकांना रिलॅक्स करायच्या नादात स्वत: रिलॅक्स राहायचं राहूनच गेलं असेल.
अत्यंत बिझी शेड्यूल आणि कॅमेर्‍याच्या धाकामुळे धावपळीत जपावा लागणारा फिटनेस. सगळं.. अगदी झोप, विश्रांती, टाईमपासही गडबडीत आटपावा लागल्याने शेवटी गडबडीत वेळेआधीच हे जग सोडून जावं लागलं की!
काल टीव्हीवर त्याच्या आठवणींना उजाळा देण्यासाठी जुने कार्यक्रम दाखवण्यात आले. ‘आप की अदालत’मधला रजत शर्मा यांनी घेतलेला इंटरव्ह्यू दाखवण्यात आला. बरेच परफॉर्मन्स दाखवले.
‘रोडफूडवर बंदी आणण्यात आली आहे. तुझं काय मत आहे त्यावर?’
‘अजिबात बंदी आणता कामा नये. आपण रस्त्यावर उभे राहून वडापाव खात असतो. भेळ खात असतो. तेव्हा नेमकी गावाकडची बस बाजूने जाते.सगळी धूळ त्यात जाते. वो गांव की मिट्टी होती है ना.. उससे खाने की खुशबू बढती है!’ सगळे खळखळून हसले.
आणखी एक परफॉर्मन्स दाखवला गेला. त्यात नेमका तो सिनेमात एखादं माणूस गेल्यावर जो ड्रामा दाखवला जातो, त्याची खिल्ली उडवत होता. डेड बॉडी घरी आल्यावर बायको, मुलं, नातेवाईक कसे रिअ‍ॅक्ट होतात हे तो मोठ्या मिष्कीलपणे सांगत होता. ते बघून मात्र काही केल्या हसू येईना. किमान हसवणार्‍या माणसांनी तरी असं वागता नये.
पितृपक्षात मरण आलं तर खूप भाग्याचं अशी हिंदू धर्मात समजूत आहे. कारण स्वर्गाचा दरवाजा उघडा असतो ना! पितरांची ये जा सुरु असते. मला एका अठ्ठ्याण्णव वर्षाच्या आजीने खात्रीने असं सांगितलं.
कोण जाणे उघडा असतो की बंद असतो! पण काहीही असलं तरी स्वर्गात तो असा वेळेआधी आल्यावर कुणालाच बरं वाटलं नसेल आणि कोणीही हसलं नसेल! कधी नाय ती अगदी फ्लॉप एन्ट्री झाली असेल त्याची… काय करणार?… विलाज नाही.
बाकी सर्व ठीक. राजकारण जोशात सुरु आहे. दहा बातम्यांपैकी आठ बातम्या राजकारणाच्याच आहेत. टोले-प्रतिटोले हाणले जाताहेत. समाजकारण मागे मागे पडलं जातंय. जावूदेत.. चालायचंच.. कलीयुग आहे हे!
जसं की… सारवण मागे पडलं तरी… सारवासारवीचे दिवस बळावत चालले आहेत!