सायकल! सायकल! सायकल… प्रत्येक मुलाची आवडती सायकल, प्रत्येक मुलाचे स्वप्न सायकल. तुम्हालाही तुमची सायकल खूप आवडते ना? पण तुम्हाला या सायकलचा इतिहास माहीत आहे का?
आज आपल्याकडे मोटरसायकली, स्कूटी, चारचाकी गाड्यांनी रस्ते भरलेले दिसत असले तरी एकेकाळी भारतात जास्तीत जास्त लोक सायकलचाच वापर करायचे. नुसतेच पायडल मारून कुठेही जाण्याचं स्वातंत्र्य सायकल देते राव! आपले आजी-आजोबा लहान होते ना, तेव्हा सायकल घेणे ही पण लक्झरी होती बरं का!
अर्थात आजही तुम्ही ज्या फॅन्सी सायकली वापरता किंवा तुमचे बाबा-काका वजन कमी करण्यासाठी, एक्सरसाइझ म्हणून सायकलिंग करायला जी सायकल वापरता ती पण महागडीच असते. अलीकडे मुलांना आठवी नववीतच स्कूटर, बाइक चालवण्याची घातक इच्छा होते. काही मुलं तर अंडर एज असताना कार पण चालवू पाहतात. आम्ही लहान असताना मात्र आमचं एकनिष्ठ प्रेम सायकलवरच होतं. तेव्हा कुणी सायकल घेतली की मित्रांमध्ये त्याचा आदर आणि मान वाढायचा. गियरची सायकल असेल तर मग कॉलर आणखी टाइट. पॅडल, गिअर शिफ्टर आणि मागे कॅरियर नसलेली स्पोर्टी दिसणारी सायकल असणं, ही तर सगळ्यात मोठी महत्त्वाकांक्षा, सगळ्यात मोठं स्वप्न. मलाही अशी सायकल खूप आवडायची.
माझ्या वाढदिवशी मला सायकल गिफ्ट मिळाली. मी तिसरी किंवा चौथीत होतो. माझी साधी, गियरबियर नसलेली हरक्युलिस सायकल होती. ती माझी पहिली सायकल होती, पहिल्या प्रेमासारखीच प्रिय होती. मला त्यावेळी सायकल चालवायलाच येत नव्हती. लहान असताना तीनचाकी सायकल होती माझ्याकडे, पण माझी उंची जास्त असल्याने तिच्यात बसताच आलं नाही मला. पण, वाढदिवसाला पांढर्‍या चमकदार डिझाइनची, लाल रंगाची सायकल दारात पाहून मला आश्चर्य वाटले. मला लगेच सायकल चालवायला शिकायची इच्छा झाली. सायकल माझ्यापेक्षा मोठी होती आणि सीटवर बसल्यावर माझे पाय जमिनीपर्यंत पोहोचू शकत नव्हते. नंतर आम्ही सीट अ‍ॅडजस्ट केली आणि मग सायकल चालवायला शिकू लागलो. वरवर काय वाटतं? पेडल मारला की सायकल चालेल, स्लो करायला किंवा थांबवायला ब्रेक मारायचा, सिंपल! हो ना? पण, सायकल चालवायला शिकताना ती बॅलन्स कशी करायची, हा प्रश्न असतो. मला भीती वाटत होती की मी सायकलवरून पडेन आणि माझे गुडघे आणि ढोपरं फुटतील. पण आवड असल्यावर भीतीवर मात करावीच लागते. माझे आईबाबा सुरुवातीला सायकल बॅलन्स करण्यासाठी ती धरायचे आणि सायकलने वेग घेतला की सोडायचे. असे असंख्य प्रयत्न करून शेवटी शिकलो एकदाचा सायकल… मग काय भन्नाटच काम झाले.
सायकल शिकल्यानंतर मी मित्रांसोबत सगळीकडे सायकलच घेऊन जायचो. आईने किराणा आणायला सांगितलं की आधी कंटाळा यायचा, आता सायकल हाताशी (सॉरी, पायाशी) असल्यावर मी उत्साहाने किराणा आणू लागलो. दर दसर्‍याला आम्ही सायकलसह सर्व वाहने धुवून काढायचो आणि त्यांची पूजा करायचो आणि हार घालायचो. मला तर वाटायचं की माझं सायकलशी लग्न झालं आणि मी तिला ‘ती’ म्हणू लागलो. मी जिथे जायचो तिथे तिला सोबत घेऊन जायचो आणि ती कुठलाही वाद न करता माझ्यासोबत यायची. जस्ट किडिंग बरं का…
सायकल वापरली की टायर पंक्चर होतोच, हवाही कमी होते. वडिलांनी घरात सायकलची हवा भरण्यासाठी पंप आणला. आम्ही मित्र अधून मधून सायकल रेस करायचो. आम्ही सायकल्स घेऊन खूप मजा केली. दहावीच्या परीक्षेनंतर मला सायकलचा उपयोग नव्हता, म्हणून आम्ही ती विकली. नंतर कॉलेजमध्ये वापरण्यासाठी आणखी एक रेड माच सिटी आणली. मी ती आता वापरत नाही. पण ती गावी घरी जपून ठेवली आहे. आता माझ्याकडे दोन आणि चारचाकी वाहन चालवण्याचे लायसेन्स आहे. आता कार आणि बाईकच असते माझ्याकडे.
पण, माझ्या सायकलच्या आठवणी अजूनही ताज्या आहेत माझ्या मनात… अरे, नुसते वाचत काय बसलात? एवढं वाचल्यावर स्वस्थ बसून कसं चालेल? काढा सायकल आणि घ्या मस्त राईड!
